Alternatywna broń w walce z naruszeniem danych osobowych

W związku z wejściem w życie tzw. Rozporządzenia RODO wzrosła świadomość społeczna w zakresie ochrony danych osobowych. Nie są jednak powszechnie znane wszystkie narzędzia dochodzenia swoich praw, które przysługują każdej osobie fizycznej w związku z bezprawnym przetwarzaniem jej danych osobowych.

Kiedy dochodzi do naruszenia danych osobowych?

Zapewne każdy z nas spotkał się kiedyś z sytuacją niedozwolonego przetwarzania danych osobowych. Najczęściej można się z tym zetknąć otrzymując telefony albo wiadomości tekstowe, które zostały wysłane bez wyrażenia uprzedniej zgody na przetwarzanie swojego numeru telefonu komórkowego.

Ktoś naruszył Twoje dane osobowe? Zobacz, jakie masz prawa

Osoba, której dane osobowe były w ten sposób bezprawnie przetwarzane może złożyć skargę do organu administracji publicznej zajmującego się ochroną danych osobowych – Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Instytucja skargi jest jednak wysoce nieefektywna, na jej merytoryczne rozpoznanie czeka się bowiem kilka lat. Po wejściu w życie RODO czas oczekiwania na jej rozpoznanie zapewne nie ulegnie skróceniu.

Ustawodawca w nowo uchwalonej ustawie o ochronie danych osobowych wprowadził jednak narzędzia, które pozwalają efektywniej egzekwować swoje prawa w tym względzie. Chodzi tu o art. 107 ust. 1 ustawy, który zakazuje bezprawnego przetwarzania danych osobowych pod groźbą kary pozbawienia wolności do lat 2. Podobny w treści przepis funkcjonował już na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy o ochronie danych osobowych przy czym zawierał on zbyt ogólne opisy znamion czynu i przez to był niechętnie stosowany przez organy ścigania i sądy. Można więc zawiadomić Prokuraturę o podejrzeniu możliwości popełnienia przestępstwa.

Naruszenie danych osobowych – co mówi prawo?

Aby ustalić treść znamion określonych w art. 107 ust. 1 ustawy należy sięgnąć do innych przepisów. Z przetwarzaniem danych osobowych, które nie jest dopuszczalne, możemy mieć do czynienia przede wszystkim w przypadku, gdy nie jest spełniony żaden z warunków przetwarzania przewidzianych w art. 6 ust. 1 RODO. Z kolei przetwarzanie danych osobowych w sposób nieuprawniony, może obejmować przetwarzanie danych osobowych bez polecenia lub w sposób wykraczający poza polecenie administratora danych osobowych. Najczęściej będziemy mieli do czynienia z niedopuszczalnym przetwarzaniem naszych danych osobowych.

Końcowo należy wspomnieć, że opisane w niniejszym artykule przestępstwo ma charakter formalny. Dla przypisania za nie odpowiedzialności karnej nie jest konieczne wystąpienie skutków, w szczególności nie jest wymagane naruszenie bezpieczeństwa danych osobowych w wyniku popełnienia przestępstwa.
W mojej ocenie, droga karna stanowi ciekawą i szybszą alternatywę dla egzekwowania przestrzegania przepisów traktujących o ochronie danych osobowych niż żmudna ścieżka administracyjna. Istnieje również trzecia droga o charakterze cywilnoprawnym ale o tym w którymś z kolejnych artykułów na naszym blogu.

Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2018 r., poz. 1000, ze zm.),
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.U.UE.L.2016.119.1)