Sąd nie wyda już nakazu zapłaty przeciwko konsumentowi tylko na podstawie weksla

24 września 2021 r. weszły w życie zmiany w procedurze cywilnej, które w dużej mierze polepszają sytuację konsumentów, którzy wystawili weksel albo poręczyli za cudze zobowiązanie wekslowe (np. przy zawieraniu umowy pożyczki czy kredytu). Od teraz przedsiębiorca będzie zobowiązany dołączyć do pozwu nie tylko weksel, ale i deklarację wekslową oraz umowę, żeby sąd mógł skontrolować ich treść. Wysokość opłaty od zarzutów uległa znacznemu zmniejszeniu, dzięki czemu większa ilość konsumentów będzie w stanie walczyć o swoje prawa w sądzie.

Jakie dokumenty przedsiębiorca będzie musiał dołączyć do pozwu, dochodząc roszczeń z weksla przeciwko konsumentowi?

Po nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego do pozwu w postępowaniu nakazowym ( z weksla) dołączone będą musiały być, poza wekslem, deklaracja wekslowa, umowa, z której wynika roszczenie zabezpieczone wekslem oraz załączniki do tej umowy. Dzięki temu sąd będzie w stanie zweryfikować, czy w którymś z tych dokumentów nie znajduje się niedozwolone postanowienie umowne, które nie wiązałoby konsumenta.

Ponadto w treści samego pozwu skierowanego przeciwko osobie fizycznej należy zamieścić oświadczenie o tym, czy roszczenie dochodzone pozwem powstało w związku z umową zawartą z konsumentem. Już tylko sam brak takiego oświadczenia w pozwie, w przypadku jego nieuzupełnienia w toku procesu, skutkować będzie zwrotem pozwu. Z kolei złożenie tego oświadczenia w złej wierze lub wskutek niezachowania należytej staranności może skutkować nałożeniem przez sąd grzywny nie tylko na powoda, ale również jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika.

Kogo chronią nowe przepisy?

Wprowadzona regulacja nie chroni tylko dłużnika głównego (osoby, która wystawiła weksel), ale również osoby, która za taki weksel poręczyła – pod warunkiem, że również poręczyciel występował w roli konsumenta, a nie przedsiębiorcy.

Przedłużenie terminu na wniesienie zarzutów

Dotychczas pozwany miał tylko dwa tygodnie na wniesienie zarzutów od nakazu zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym z weksla. Tak krótki termin był niewystarczający nie tylko na zgromadzenie wszystkich dokumentów, które należało dołączyć do takiego pisma procesowego, ale również zorganizowanie środków na wniesienie opłaty. Aktualnie pozwany (nie tylko konsument!) ma miesiąc na wniesienie takiego środka zaskarżenia do sądu.

Ile zapłaci konsument za środek zaskarżenia?

Wcześniej konsument musiał zapłacić wysoką opłatę od zarzutów, trzy razy wyższą niż powód będący przedsiębiorcą. Przy dochodzeniu w sądzie kwot powyżej 20.000 zł oznaczało to opłatę w wysokości ¾ z 5 % liczonej wartości przedmiotu sporu.

Przykładowo, jeśli powód domagał się od konsumenta zapłaty 200.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 grudnia 2020 r., to pozwany konsument musiałby uiścić opłatę w wysokości 7.500 zł  [3/4 x 5% x 200.000 zł], a Powód tylko 2.500 zł [1/4 x 5% x 200.000zł].

Obecnie opłata od zarzutów dla konsumenta może wynieść maksymalnie 750 zł. Oznacza to, że teraz konsument zapłaciłby w takiej sprawie tylko 750 zł, a nie 7.500 zł, przy czym powód – przedsiębiorca w dalszym ciągu zobowiązany jest do zapłaty opłaty w dotychczasowej wysokości, czyli 2.500 zł.

Wyłączenie możliwości przenoszenia praw z weksla w drodze indosu

Obowiązek dołączenia do pozwu dodatkowych dokumentów poza wekslem w toku postępowania sądowego został skorelowany ze zmianami w ustawie z 1936 r. – Prawie wekslowym. W ustawie tej wyłączono możliwość przenoszenia praw z weksla wręczonego przedsiębiorcy na podstawie indosu, co skutkuje tym, że jeżeli przedsiębiorca będzie chciał przenieść prawa z weksla, to będzie mógł to zrobić jedynie drogą przelewu. Co to oznacza w praktyce? Przedsiębiorca nie będzie już mógł przekazywać weksla „z ręki do ręki”, bez informowania o tym dłużnika. Obecnie najczęściej zmuszony  będzie zawrzeć umowę w formie pisemnej z nabywcą praw z weksla i poinformować o tym fakcie dłużnika (inaczej spłacanie zadłużenia poprzedniemu wierzycielowi będzie skuteczne wobec nowego wierzyciela).

Wnioski

Wprowadzone zmiany należy ocenić pozytywnie. W dotychczasowej praktyce spotykaliśmy się sytuacjami, w których zarzuty pozwanych będących konsumentami były odrzucane z uwagi na brak wniesienia opłaty od takiego środka zaskarżenia, która była po prostu zbyt wysoka. Nie zawsze skuteczne było też wnoszenie o zwolnienie z ponoszenia kosztów sądowych – pozwani często byli właścicielami jakiejś nieruchomości, mieli pracę, ale w tak krótkim terminie nie dysponowali „płynnymi” środkami pieniężnymi, a w ocenie sądu nie jest to niestety zawsze podstawa do zwolnienia z obowiązku ponoszenia takiej opłaty.

Ustawowy 2 tygodniowy termin na ustosunkowanie się do treści pozwu i zebranie odpowiednich dowodów był niewystarczający dla pozwanego, który często w sporach z bankami nie jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Do dużej nowelizacji w 2019 r. obowiązywała bardziej formalna prekluzja dowodowa, która była wykorzystywana przez pełnomocników reprezentujących bank. W praktyce uniemożliwiało to skuteczną ochronę konsumenta.

Zmienione przepisy uregulowały lukę prawną po wydanym przez TSUE dnia 7 listopada 2019 r. wyroku  w sprawach połączonych  C-419/18 i C-483/18, który nakazywał badanie treści stosunku podstawowego w przypadku dochodzenia przez przedsiębiorcę roszczenia z weksla, który był wystawiony jako weksel in blanco. Jednocześnie procedura cywilna nie dawała sądowi prawnej możliwości na taką weryfikację, w związku z czym zdarzało się w praktyce, że sąd zawieszał postępowanie (chociaż nie istniała ku temu przesłanka kodeksowa).

Graphic designed by Freepik from Flaticon https://www.flaticon.com

Podstawa prawna

1. Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 160 ze zm.).
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1575 ze zm.).
3. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 755 z późn. zm.).

Zobacz naszą usługę: Mediacje