Sukcesja jednoosobowej działalności gospodarczej

W obecnym stanie prawnym nie jest możliwe odziedziczenie jednoosobowej działalności gospodarczej. W drodze spadkobrania można nabyć co najwyżej majątek firmy zmarłego, a sama działalność gospodarcza ustaje z chwilą jego śmierci. Chcąc zatem kontynuować działalność spadkobierca będzie zmuszony założyć nową działalność gospodarczą pod swoim własnym nazwiskiem. Będzie także zmuszony na nowo uzyskiwać ewentualne koncesje, zezwolenia i inne decyzje, które wygasną z chwilą śmierci zmarłego przedsiębiorcy. Pojawia się zatem pytanie czy istnieje możliwość przekazania firmy spadkobiercom z zachowaniem ciągłości jej funkcjonowania pomimo śmierci właściciela?

Czy można przekazać firmę spadkobiercom z zachowaniem ciągłości działania?

Na to pytanie można udzielić odpowiedzi twierdzącej, istnieją instrumenty prawne pozwalające na osiągnięcie efektu sukcesji jednoosobowej działalności gospodarczej. Wiąże się to jednak ze zmianą jej formy prawnej. Przepisy prawa spółek umożliwiają przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w jednoosobową spółkę kapitałową, tj. spółkę z o.o. lub spółkę akcyjną.

Jak przekształcić JDG w jednoosobową spółkę kapitałową?

Procedura przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę jest sformalizowana i wymaga m.in. sporządzenia planu przekształcenia przedsiębiorcy wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta. Plan przekształcenia sporządza się w formie aktu notarialnego. Zawiera on co najmniej ustalenie wartości bilansowej majątku przedsiębiorcy przekształcanego na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy.

Przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę kapitałową stanowi pierwszy etap zapewnienia ciągłości trwania firmy. Na drugim etapie konieczne jest sporządzenie przez właściciela firmy testamentu w formie aktu notarialnego zawierającego zapis windykacyjny na rzecz spadkobiercy obejmujący wszystkie udziały spadkodawcy w spółce. Dzięki takiemu rozrządzeniu spadkobierca nabędzie własność udziałów firmy z chwilą śmierci spadkodawcy, z mocy samego testamentu. Samo ujawnienie tej okoliczności w rejestrze sądowym będzie miało charakter deklaratoryjny.

Zachowanie ciągłości funkcjonowania firmy odziedziczonej w spadku – podsumowanie

Nakreślony wyżej schemat postępowania stanowi obecnie jedyną możliwość utrzymania jednoosobowej firmy w obrocie. Na pierwszy rzut oka może on wydawać się nieco skomplikowany ale summa summarum nie powinien on sprawić trudności przedsiębiorcy, który chce z niego skorzystać.

Podstawa prawna:
1. Ustawa z dn. z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1577)
2. Ustawa z dn. z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459 ze zm.)