Co to są klauzule INCOTERMS? Co znaczy EXW, FCA, CPT, DAP, DPP w umowie?

W świecie handlu międzynarodowego przedsiębiorcy w różny sposób mogą ustalić kto jest odpowiedzialny za transport zamówionych towarów oraz kto jest odpowiedzialny za dopełnienie związanych z tym formalności oraz za uiszczenie opłat (ceł).  Ustala się również kiedy kończy się odpowiedzialność sprzedającego, a rozpoczyna odpowiedzialność kupującego za ewentualne szkody powstałe podczas transportu w dostarczanym towarze. Praktyka rynkowa radzi sobie z tym problemem stosując klauzule INCOTERMS ustalane przez Międzynarodową Izbę Handlową (ICC). Regulują one kwestie tego, która ze stron, sprzedający czy kupujący, jest odpowiedzialna za uiszczenie opłat, dopełnienie formalności oraz kiedy ze sprzedającego na kupującego przechodzi ryzyko przypadkowej utraty towaru. W niniejszym artykule przedstawimy wszystkie używane INCOTERMS i wyjaśnimy co oznacza EXW i pozostałe klauzule stosowane w praktyce.

Podsumowanie:

• Klauzule INCOTERMS regulują kto, sprzedajacy czy kupujący, odpowiada za dostawę towaru i formalności z nią związane oraz moment przejścia ryzyka za przypadkową utratę towaru.
• Istnieje 11 klauzul INCOTERMS, w tym 4 używane jedynie w handlu morskim.
• Klauzule dla wszystkich typów transportu uszeregowane w kolejności od najkorzystniejszej dla sprzedawcy wyglądają następująco: EXW, FCA, CPT, CIP, DAP, DPU, DPP

Co to jest EXW?

Takie pytanie może pojawić się, gdy przedsiębiorca zobaczy umowę dostawy towarów. Trzyliterowy skrót może na pierwszy rzut oka wyglądać jako niemający znaczenia, ale w rzeczywistości w bardzo znaczący sposób wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy i kupującego za dostawę towarów w handlu międzynarodowym. Skrót EXW rozwija się do sformułowania Ex Works. Klauzula EXW oznacza, że sprzedawca odpowiedzialny jest jedynie za przygotowanie towaru. Kupujący musi załadować towar, zorganizować transport oraz załatwić formalności eksportowe i importowe. Klauzula ta jest najbardziej korzystna dla sprzedawcy, gdyż tak naprawdę nie ciążą na nim żadne obowiązki, a najmniej dla kupującego, ponieważ to właśnie on musi zorganizować cały proces dostawy towaru.

Co oznaczają poszczególne klauzule INCOTERMS?

EXW (Ex Works) – wszystkie obowiązki przy dostawie towaru spoczywają na kupującym – załadunek, transport oraz formalności i cła importowe oraz eksportowe. Od momentu przyjęcia towaru ryzyko jego przypadkowej utraty przechodzi na kupującego.

• FCA (Free Carrier) – przy tej klauzuli sprzedawca odpowiada za załadunek towaru oraz za formalności i cła eksportowe. Za organizację transportu oraz formalności i cła  importowe odpowiada kupujący. Ryzyko przypadkowej utraty towaru przechodzi na kupującego z momentem załadowania towaru do środka transportu.
• CPT (Carriage Paid To) – sprzedający odpowiada za załadunek oraz organizację transportu. Sprzedający jest odpowiedzialny również za formalności i cła eksportowe. Za formalności i cła importowe odpowiada kupujący. Natomiast ryzyko przypadkowej utarty towaru przechodzi na kupującego z momentem załadunku towaru.
• CIP (Carriage and Insurance Paid To) – polega na tym samym co klauzula CPT, jednakże w tym przypadku sprzedający musi opłacić również ubezpieczenie towaru.
• DAP (Delivered at Place) – w tym przypadku sprzedawca również odpowiada za załadunek i organizację transportu oraz formalności i cła eksportowe. Kupujący odpowiada za formalności i cła importowe. Jednakże ryzyko przypadkowej utraty towaru przechodzi na kupującego dopiero z momentem dostarczenia towaru do kupującego.
• DPU (Delivered at Place Unloaded) – w przypadku tej klauzuli, w przeciwieństwie do pozostałych, sprzedający zobowiązany jest również do rozładunku towaru, gdy dotrze on na miejsce. Z momentem rozładunku na kupującego przechodzi ryzyko przypadkowej utraty towaru. Pozostałe kwestie uregulowane są tak samo jak w klauzuli DAP.
• DPP (Delivery Duty Paid) – klauzula najkorzystniejsza dla kupującego, a najmniej korzystna dla sprzedawcy. W tym przypadku sprzedawca odpowiada za załadunek, organizację transportu, formalności i cła eksportowe oraz dodatkowo musi dopełnić formalności importowych oraz opłacić cła importowe. Odpowiedzialność za przypadkową utratę towaru przechodzi na kupującego z momentem dostarczenia towaru. Jednakże w tym przypadku rozładunek towaru na miejscu należy do obowiązków kupującego, a nie sprzedającego jak w przypadku klauzuli DPU.

Klauzule morskie

Wskazane wcześniej klauzule mogą być stosowane do każdego środka transportu. Oprócz nich istnieją cztery dodatkowe klauzule INCOTERMS stosowane wyłącznie do transportu wodnego (morskiego oraz śródlądowego) nazywane zwyczajowo klauzulami morskimi.

• FAS (Free Alongside Ship) – w tym przypadku do obowiązków sprzedawcy należy umieszczenie towarów wzdłuż burty statku tzn. sprzedawca musi dostarczyć towary do portu. Sprzedawca jest odpowiedzialny za formalności i cła eksportowe, natomiast kupujący organizuje transport i odpowiada za formalności i cła importowe. Ryzyko przypadkowej utraty towaru przechodzi na kupującego z momentem dostarczenia towarów przez sprzedawcę do portu.
• FOB (Free On Board) – wszelie kwestie są uregulowane w taki sam sposób jak w klauzuli FAS, z tą różnicą, że w tym przypadku sprzedawca odpowiedzialny jest za załadunek towaru na statek i z momentem załadunku towaru na statek rozpoczyna się odpowiedzialność kupującego za przypadkową utratę towaru. Przykładowo, jeśli towar zostanie uszkodzony podczas załadunku, stanie się to ze szkodą dla sprzedawcy, gdy przy klauzuli FAS byłaby to szkoda kupującego.
• CFR (Cost and Freight) – jest to morski odpowiednik klauzuli CPT. Sprzedający odpowiada za załadunek oraz organizację transportu (opłatę za fracht). Sprzedający jest odpowiedzialny również za formalności i cła eksporotwe. Za formalności i cła importowe odpowiada kupujący. Natomiast ryzyko przypadkowej utarty towaru przechodzi na kupującego z momentem załadunku towaru.
• CIF (Cost Insurance and Freight) – morski odpowiednik klauzuli CIP. Polega na tym samym co klauzula CFR, jednakże w tym przypadku sprzedający musi opłacić również ubezpieczenie towaru.

W sytuacji potrzeby wsparcia w zakresie stosowania klauzul INCOTERMS możliwa jest pomoc prawna w tej dziedzinie. Takie wsparcie może obejmować kompleksowe doradztwo oraz przygotowanie umowy zawierającej jedną z klauzul. Pomoc może okazać się również przydatna w przypadku potrzeby analizy umowy zaproponowanej przez kontrahenta, która zawiera jedną z klauzul.

Dzięki doświadczeniu i wiedzy prawnej kancelarii, możliwe jest uzyskanie pełnego wsparcia przy stosowaniu klauzul INCOTERMS a także w przypadku sporów z nimi związanych. Kancelaria pomaga również przy negocjacjach przedkontraktowych w zakresie zastosowania najkorzystniejszej z klauzul.