Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w sprawie „odfrankowienia” umowy kredytu denominowanego

Do tej pory Sąd Najwyższy wypowiadał się w sprawie kredytów „frankowych”, które zawierały klauzulę indeksacyjną – chodziło więc o takie umowy, w których zarówno kwota kredytu jak też i waluta kredytu były wyrażone w złotych, natomiast wysokość zobowiązania kredytobiorcy była przeliczana po kursie CHF ustalanym przez Bank.

Co mówi wyrok w sprawie kredytów frankowych?

W wyroku z dnia 29 października 2019 r., sygn. IV CSK 309/18, Sąd Najwyższy po raz pierwszy rozstrzygnął sprawę dotyczącą kredytu denominowanego. W sprawie tej kredytobiorca zawarł umowę kredytu, którego wysokość była wyrażona w CHF, natomiast kwota została wypłacona mu w złotówkach – po kursie kupna waluty kredytu obowiązującego w banku zgodnie z tabelą kursu walut banku. Sądy obu instancji przyjęły, że zawarta w umowie klauzula waloryzacyjna była niedozwolonym postanowieniem umownym, ponieważ w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami uzależniała sposób waloryzacji kwoty kredytu od kompetencji silniejszej strony – Banku. W konsekwencji – przyjmując, że bez tego postanowienia umowa nie może dalej obowiązywać – sądy uznały, że zawarta umowa kredytu jest nieważna w całości (na podstawie art. 58 § 1 w zw. Art. 3531 k.c. w zw. z art. 69 ust. 1 Pr. Bank.).

Od tego wyroku Bank wniósł skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. SN podzielił stanowisko sądów niższych instancji dotyczące tego, że wprowadzona przez Bank klauzula waloryzacyjna jest niedozwolonym postanowieniem umownym, przedstawił jednak dwa możliwe warianty postępowania w takim przypadku:
1) ustalenie, czy po wyeliminowaniu takiej niedozwolonej klauzuli waloryzacyjnej umowa może dalej obowiązywać w zgodzie z innymi przepisami krajowymi (określając strony, przedmiot umowy oraz prawa i obowiązki stron) – czyli tzw. „odfrankowienie” umowy kredytowej;
2) ustalenie, że zawarta umowa jest nieważna lub przyjęcie, że po wyeliminowaniu niedozwolonej klauzuli waloryzacyjnej cała umowa powinna być uznana za nieważną, ponieważ bez takiej klauzuli umowa nie może funkcjonować w obrocie prawnym.

Wyrok SN – szansa dla frankowiczów

Na gruncie toczącego się postępowania Sąd Najwyższy przychylił się do pierwszej koncepcji, tzn. przyjął, że po wyeliminowaniu niedozwolonych klauzul umownych (przewidujących waloryzowanie kwoty kredytu do franka), pozostała część umowy może pozostać w mocy, przy czym kwota kredytu oprocentowana będzie stawką LIBOR. Sąd Najwyższy nie zgodził się jednak z częścią ustaleń poczynionych przez sądy niższych instancji, ponieważ przede wszystkim uznał, że udzielony przez Bank kredyt był w istocie kredytem złotowym ( pomimo że w umowie kwotę tę określono we frankach, którą następnie waloryzowano do franka). Zdaniem Sądu było to możliwe, ponieważ wiadomo było jaka konkretnie kwota została oddana (wypłacona) kredytobiorcy.
Sąd Najwyższy „odfrankowił” więc umowę kredytu denominowanego, przyjmując, że jest to kredyt złotowy oprocentowany stawką charakterystyczną dla kredytu denominowanego (czyli LIBOR zamiast WIBORu charakterystycznego dla tzw. kredytów złotowych).

Podstawa prawna:
1. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2019 r. poz. 1145 ze zm.),
2. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (Dz. U. Dz.U. 2019 r. poz. 2357 ze zm.).